Ik moet spijtig genoeg nog te veel horen dat mensen met een Burnout nog te veel worden weggezet als “het zit tussen de oren”. Nu, op zich klopt dit ook want er is ook effectief iets aan de gang tussen de oren,ook al bedoelen de critici dit anders , en meer bepaald de hersenen. In deze blog wil ik verder toelichten wat er gebeurt in de hersenen bij burnout en hoe we hier een antwoord op kunnen bieden.
BurnOut
Burnout wordt gedefinieerd als een langdurige stressreactie op de werk- of persoonlijke omgeving, bestaande uit drie belangrijke dimensies; emotionele uitputting, depersonalisatie en lage persoonlijke prestatie . Patiënten met burn-out rapporteren ook typische symptomen zoals geheugen- en concentratieproblemen, slapeloosheid, diffuse pijn, fysieke vermoeidheid, prikkelbaarheid, angst en een gevoel van emotionele uitputting.
De reden dat burnout niet altijd serieus wordt genomen komt omdat symptomen gebaseerd zijn op subjectieve waarnemingen en dat er ook geen officiële diagnose is in bijvoorbeeld de DSM-5 , het diagnostisch en statistisch handboek van psychiatrische aandoeningen.
Gelukkig zijn we nu al wel zo ver dat er voldoende wetenschappelijk bewijs is dat er wel degelijk structurele veranderingen zijn in de hersenen bij burnout. Zijnde:
- Amygdala – een hersengebied dat cruciaal is voor emotionele reacties zoals angst en agressie – is vergroot bij mensen die burnout ervaren.
- De prefrontale cortex van de hersenen ( executieve functies) wordt dunner bij mensen met burnout en ook de dendrieten (uitlopers van de hersencellen) gaan zich terugtrekken wat invloed heeft op de signaaloverdracht naar andere delen van het brein.
- De hippocampus krimpt ook waardoor zijn functies verminderen zoals geheugen en regulatie van bepaalde hormonen zoals cortisol, melatonine en oestrogeen.
Andere studies tonen aan dat chronische werkstress een grote impact heeft op de limbische structuren, in termen van HPA dysregulatie, afname van BDNF, vermindering van neurogenese en atrofie van limbische structuren. De resultaten van de studies tonen aan dat burn-out patiënten een abnormale activiteit van HPA hebben, ofwel hypo- of hypercortisolisme afhankelijk van de fase van HPA dysregulatie. Deze verstoringen in de activiteit van HPA worden veroorzaakt door chronische stress op het limbische systeem, met name op de amygdala en hippocampus.
Dit betekent in eenvoudige termen dat de HPA-as (hypothalamic-pituitary-adrenal axis) een belangrijke rol speelt in het lichaam in reactie op stress en dat deze pathway resulteert in de productie van cortisol (bekend als het stresshormoon). Deze negatieve feedback zijn beschermend voor het lichaam tegen langdurige HPA-activiteit, maar chronische stress voorkomt dit, wat slecht is. Dit vermindert verdere BDNF (Brain-derived neurotrophic factor), wat nodig is voor overleving en groei van neuronen, ontwikkeling van nieuwe hersenverbindingen, bescherming van hersencellen en herstel van falende hersencellen. Dus chronische stress maakt onze hersenen BDNF-deficiënt en dit leidt tot vermindering van neurogenese (groei en ontwikkeling van neuronen) en uiteindelijk atrofie (verspilling/vermindering) van neuronen.
Chronische stress → Feedback controle van HPA onderdrukken → BDNF neemt af → Neuro atrofie
Kunnen de veranderingen in de hersenen als gevolg van burnout worden omgekeerd?
In een studie van Connor Liston, een New Yorkse hersenonderzoeker, werden studenten geneeskunde gevolgd die studeerden voor het belangrijkste examen van hun leven. Hier konden de onderzoekers zien dat , dmv fMRI’s van de hersenen, de studenten die onder grote druk stonden meer moeite hadden met het wisselen van aandacht in vergelijking met een controlegroep. Vier weken later werden beide groepen opnieuw bij elkaar gebracht en de achteruitgang in de hersenactiviteit van de gestreste studenten was niet langer aanwezig. Dit toont aan het potentieel van het omkeren van hersenstructuur en -functie-stoornissen door vermindering van stress.
Moral of the story:
Burnout beïnvloedt direct de hersenstructuur en -functie, wat kan leiden tot afname van aandacht, geheugen en executive functies. Dit kan tot gevolg hebben dat we minder efficiënt zijn in onze werkzaamheden en dat we moeilijker beslissingen kunnen nemen. Gelukkig is er hoop dat deze veranderingen kunnen worden omgekeerd met vermindering van stress.
1ste stappen richting herstel
- Laat je begeleiden en ga op zoek naar de oorzaak.
- Wandelen, wandelen, wandelen! Wandelen langer dan 20 minuten zorgt ervoor dat de hippocampus groeit, executieve functies, planningsvaardigheden en het geheugen verbetert en dat er groeistoffen in het brein worden aangemaakt.
- Bio-ritme: leven volgens je biologische klok. Praktisch houdt dit in dat je elke dag op een vast uur gaat slapen en op hetzelfde uur opstaat. Dit beiden zo dicht mogelijk bij zonsondergang en zonsopgang. Dit zorgt voor een optimaal functioneren en herstel.
- Voeding: eet gezonde voeding gericht op herstel. Eet dus voeding die je lichaam zo min mogelijk belast zoals groenten, fruit, gevogelte vis en gezonde vetten (omega 3,9) en vermijd bewerkte voeding die inflammatoir is en snel herstel in de weg staat.
- Stressreductie: Wandelen is al een goede vorm van stressreductie maar kan je ook vinden in ademhalingsoefening zoals deze 4-7-8 methode.
Daarnaast is het belangrijk om te realiseren dat burnout niet alleen een individueel probleem is, maar ook een organisatieprobleem. Werkgevers en managers kunnen een belangrijke rol spelen in het voorkomen en bestrijden van burnout door een gezonde werkomgeving te creëren en werknemers te ondersteunen in het beheren van stress. Dit kan bijvoorbeeld door middel van regelmatige check-ins, het aanbieden van stressmanagementtrainingen, flexibele werktijden en het bevorderen van een work-life balans.
Tot slot, is het ook belangrijk om te benadrukken dat burnout niet iets is waar mensen zich voor moeten schamen. Het is een wijdverspreid probleem dat kan worden veroorzaakt door een combinatie van factoren, zoals werkdruk, onduidelijke verwachtingen en een gebrek aan ondersteuning.